فرانشیز چیست؟

جوئِل لیباوا (Joel Libava)، نویسنده‌ی کتاب «صاحب یک فرانشیز شوید!» از کارآموزان دبیرستانی یک باشگاه کارآفرینی پرسید که فرانشیز چیست و با پاسخ‌های جالبی مواجه شد:

فرانشیز کسب‌وکاری است که در شهرهای مختلف دیده می‌شود. فرانشیزها به دلیل علائم تجاری و رنگ‌آمیزی یک‌شکل قابل شناسایی هستند.
فرانشیز به کسب‌وکاری گفته می‌شود که همه‌ جا یک‌شکل باشد.
مَک دونالدز (McDonald’s) یک فرانشیز است. پس کِی‌اِف‌سی (KFC) و بِرگِر کینگ (Burger King) نیز فرانشیز محسوب می‌شوند.

همه‌ی این پاسخ‌ها به نوعی درست هستند، اما فرانشیز فقط به همسان بودن شکل و شمایل یک کسب‌وکار محدود نمی‌شود. در ادامه قصد داریم کمی دقیق‌تر به این موضوع بپردازیم.

فرانشیز چیست؟

فرانشیز (حق امتیاز) نوعی از کسب‌و‌کار است که طی عقد قرارداد تحت مالکیت و اداره‌ی فرانشیزگیرنده (دریافت‌‌کننده‌ی حق امتیاز) درمی‌آید، اما توسط فرانشیزدهنده (اعطاکننده‌ی حق امتیاز) که معمولا یک شرکت کلان در سطح ملی یا بین‌المللی است، برندسازی و نظارت می‌شود. بسیاری از فروشگاه‌ها و رستوران‌های معروف مانند ساب‌وِی (Subway)، هتل‌های هیلتون (Hilton Hotels)، مَک‌دونالدز (McDonald’s)، کِی‌اِف‌سی (KFC) و هزاران نمونه‌ی دیگر در ردیف کسب‌وکارهای فرانشیز دسته‌بندی می‌‌شوند.

خرید فرانشیز به معنی خریدِ حقِ امتیازِ استفاده از یک سیستم کسب‌و‌کار ثابت با قیمت‌‌ها، محصولات و شیوه‌های بازاریابی ثابت است. همچنین فرانشیزگیرنده حق استفاده از تمامی نشان‌های تجاری فرانشیزدهنده از جمله لوگو، شعار تبلیغاتی، علائم و هر چیز دیگری را که به برند اعطاکننده‌ی حق امتیاز مربوط است، به دست می‌آورد.

چگونه در یک کسب‌وکار فرانشیز سرمایه‌گذاری کنیم؟

فرانشیزگیرنده ابتدا باید بهای (مبلغ حق امتیاز) را به فرانشیزدهنده پرداخت کند تا به موجب پرداخت مبلغ تعیین شده و امضای قرارداد، حق امتیاز استفاده از عنوان تجاری فرانشیزدهنده، سیستم‌های کسب‌و‌کار، راهنمای عملیات، ابزار بازاریابی، نرم‌افزارها و سایر امکانات متعلق به فرانشیزدهنده را به دست آورد. فرانشیزدهنده حتی ممکن است حق امتیاز فروش محصولات یا خدمات فرانشیز در یک منطقه‌ی جغرافیایی خاص را به صورت انحصاری به فرانشیزگیرنده واگذار کند. اطلاعات مربوط به منطقه‌ی جغرافیایی و نیز مدت اعتبار فرانشیز در مفاد قرارداد ذکر خواهند شد. این مدت اعتبار معمولا بین ۵ تا ۱۰ سال و قابل تمدید است.

چرا برخی شرکت‌ها اقدام به فرانشیزینگ (واگذاری حق امتیاز) می‌کنند؟

فرانشیزینگ یک روش‌ کارآمد در افزایش توزیع محصولات و خدمات شرکت‌ها به شمار می‌رود. نخستین نمونه‌های فرانشیزینگ را می‌توان در شیوه‌ی فروش چرخ‌های خیاطی سینگِر و اتومبیل‌های فورد مشاهده کرد. شاخص‌ترین مزیت فرانشیزینگ این است که شرکت‌ها از سرمایه‌ی سایر افراد در توسعه‌ی کسب‌و‌کار خود بهره‌مند می‌شوند و دیگر مجبور نیستند تمامی سرمایه‌ی خود را هزینه کنند.
افتتاح شعب جدید همواره با احتمال زیان‌های اقتصادی همراه است، در حالی‌که شرکت‌ها چالش مقابله با این مخاطرات را از طریق واگذاری حق امتیاز به گیرندگان فرانشیز منتقل می‌کنند. البته فرانشیزدهنده در هر صورت باید تا حدی ریسک کند و مبلغی را به ایجاد سیستم اختصاص دهد، اما نیازی ندارد بخش هنگفتی از سرمایه‌ی خود را در افتتاح شعب جدید هزینه کند.

در انتخاب فرانشیز به چه نکاتی باید دقت کرد؟

توجه داشته باشید که همه‌ی کسب‌وکارهای فرانشیز یکسان نیستند، بلکه باید در انتخاب هوشمندانه عمل کنید تا ضرر نبینید. توصیه می‌شود نکات زیر را در انتخاب‌تان مد نظر داشته باشید:

۱. زمینه‌هایی را که در آنها مهارت دارید، پیدا کنید

قبل از اینکه کسب و کاری راه بیندازید، باید اول خودتان را بشناسید تا بفهمید کدام فرانشیز با شرایط شخص شما سازگار است. پس قبل از هر چیزی بارزترین مهارت‌ها و خصوصیات خود را روی کاغذ فهرست کنید. آیا فردی معاشرتی هستید و علاقه‌ دارید مستقیما با مردم در ارتباط باشید یا اینکه ترجیح می‌دهید پشت پرده فعالیت کنید و خیلی جلوی چشم نباشید؟ به ویژگی‌هایی از این قبیل نیز فکر کنید و خلاصه، هر مهارت و خصوصیتی را که در خودتان سراغ دارید، یادداشت کنید.

۲. به دنبال فرانشیزی بگردید که با مهارت‌هایتان سازگار باشد

این مرحله خیلی آسان‌تر از چیزی است که به نظر می‌رسد. فقط کافی است هنگام جست‌وجوی کسب‌وکارهای ، به فهرستی که در مرحله‌ی قبل تهیه کرده‌اید رجوع کنید. از طریق جست‌‌وجوی اینترنتی دست به کار شوید. پورتال‌های فرانشیز نقطه‌ی شروع مناسبی هستند. حتی می‌توانید عباراتی مانند «فرصت‌های فرانشیز» یا «فرانشیزهای برای فروش» را در موتورهای جست‌وجو وارد کرده و نتایج فهرست‌شده را بررسی کنید. یادتان باشد برای این مرحله باید حوصله به خرج دهید. سپس چند مورد از که توجه‌تان را جلب کرده‌اند انتخاب کنید. ببینید کدام‌یک از این انتخاب‌ها با مهارت‌هایی که قبلا یادداشت کرده بودید، سازگاری دارند.

۳. گرایش‌های رایج مشتریان و بازار کسب‌وکار را بشناسید

پرطرفدار را بشناسید و اطلاعات‌تان را پیرامون دنیای کسب‌و‌کار به‌روز کنید. اما یادتان باشد خریداری فرانشیزهایی که در حال حاضر بازارشان داغ است، لزوما صرفه‌ی اقتصادی نخواهد داشت. مثلا ممکن است که اکنون در موردش تحقیق می‌کنید، رونق چشمگیری داشته باشد اما شاید این رونق خیلی زود پس از خرید فرانشیز اُفت کند. به بیان دیگر، فریفته‌ی فرانشیزهایی که رونق زودگذر دارند نشوید. البته نه اینکه مجبور باشید به کلی از خرید فرانشیزهای با بازار داغ منصرف شوید، فقط حواس‌تان باشد روی فرانشیزی سرمایه‌گذاری کنید که بازارش بعد از مدت کوتاهی سرد نشود.

منبع: آکادمی بال پرواز